سوالات مصاحبه
مصاحبه، روش مهمی برای بررسی برداشت‌های حاصل از مشاهده است. هدف مصاحبه پی بردن به آنچه که در ذهن مردم است، می‌باشد. پاتون می‌گوید: «ما برای یافتن آنچه که به طور مستقیم قابل مشاهده نیست، با مردم مصاحبه می‌کنیم. ما نمی‌توانیم احساسات، افکار و مقصودها را مشاهده کنیم. ما نمی‌توانیم رفتارهایی را که در گذشته و یا در غیاب ما رخ داده است، مشاهده کنیم و به همین ترتیب نمی‌توانیم مشاهده کنیم که مردم، دنیا را در ذهن خود چگونه تصور می‌کنند. در مورد همه اینها ما بایستی از آنها سؤال کنیم.»
مصاحبههای مورد استفاده چهار نوع می‌باشند:
اول، مصاحبههای ساختاری یا ساختاریافته جهت به دست آوردن اطلاعاتی که بعداً می‌توانند مقایسه شوند. بهتر است اینها در پایان مطالعه و نیز جهت آزمون فرضیه خاصی که محقق در ذهن دارد، مورد استفاده قرار گیرند.
دوم، مصاحبههای غیررسمی شبیه مکالمه عادی است که در آن علایق محقق و آزمودنی دنبال می‌شود. این نوع مصاحبه متداول‌ترین نوع در تحقیق کیفی است و هدف آن رسیدن به این است که مردم چگونه فکر می‌کنند و آن را با افکار دیگران مقایسه کند. انجام این نوع مصاحبه بسیار دشوار است، زیرا موضوعات اخلاقی مطرح می‌شود و محقق اغلب باید تصمیم‌گیری‌های حساسی را انجام دهد. برای کسب اطلاعات دقیق باید یک جو اعتماد، همکاری و احترام متقابل را ایجاد کرد.
تکنیک دیگری که توسط وولکات تعریف شده، تکنیک اطلاعات کلیدی است. در اینجا محقق با شخصی که به نظر می‌رسد اطلاعات مفصلی در مورد روابط و رویدادهای گذشته و حال دارد، خوش‌بیان و قابل دسترسی است، مصاحبه می‌کند. این افراد می‌توانند اطلاعاتی را فراهم کنند که دیگران معمولاً نادیده می‌گیرند و یا اطلاعاتی که بینش‌های باارزشی را فراهم می‌کنند. از اطلاعات حاصل، برای تأیید داده‌های حاصل از روش مشاهده و یا روش تحلیل اسناد، استفاده می‌شود.
و چهارم، مصاحبههای گذشته نگرانه : نوعی مصاحبه است که در آن محقق از مخاطب می‌خواهد یک اتفاق گذشته را به یاد آورد و بیان کند. اما این روش نمی‌تواند داده‌های معتبری برای پروپوزال و پایان نامه فراهم سازد. انواع سوالاتی که باید در مصاحبه مطرح شوند، به هنگام مصاحبه و همراه با رفتار محقق در زیر ارائه شده است.
انواع مصاحبه در روش تحقیق
۱) ساختار (پرسشنامه‌های کلامی رسمی)؛ ۲) نیمه ساختاریافته؛ ۳) غیررسمی؛ ۴) اطلاعات کلیدی؛ ۵) گذشته نگری
انواع سوالات مصاحبه در تحقیق پایان نامه
۱٫ سوالات دموگرافیک: تحصیلات، شغل‌های قبلی، سن، درآمد؛
۲٫ سوالات اطلاعاتی: واحدهای درسی موجود، شرایط فارغ‌التحصیلی، انواع فعالیت‌های فوق برنامه، قوانین دانشگاهی، شرایط ثبت‌نام؛
۳٫ سوالات در مورد تجربه یا رفتار: توصیف از فعالیت‌هایی که در حال یا گذشته رخ داده‌اند، اما مورد مشاهده قرار نگرفته‌اند.
۴٫ سوالات در مورد عقاید یا ارزش‌ها: اهداف، عقاید، نگرش‌ها، ارزش‌ها؛
۵٫ سوالات در مورد احساسات: پاسخ‌های عاطفی و هیجانی مردم نسبت به تجارب؛
۶٫ سوالات حسی: در مورد آنچه که دیده شده، چشیده یا بوییده و یا لمس شده است.
رفتار مصاحبه کننده به هنگام مصاحبه
مصاحبه کننده باید:
۱٫ به فرهنگ گروه مورد مطالعه احترام گذارد و نباید انتقاد یا ارزیابی کند.
۲٫ به فرد مورد مصاحبه احترام بگذارد.
۳٫ به طور طبیعی رفتار کند، نباید وانمود کند و فریب دهد.
۴٫ همان سوالات را به طرق مختلف مطرح کند. (جهت درک بهتر یا بینش)
۵٫ از شخص مورد مصاحبه بخواهد که پاسخ یا بیانات خود را هنگام شک در مورد آن، تکرار نماید.
۶٫ جریان صحبت را تحت کنترل شخص مورد مصاحبه نیز قرار دهد تا احساس اعتماد و همکاری ایجاد شود. (خصوصاً در مراحل اولیه)
۷٫ صبور و باحوصله باشد. وقتی شخص مورد مصاحبه فوراً پاسخ نمی‌دهد، مصاحبه‌گر باید فرصت فکر کردن به او بدهد.