اسکوپوس (Scopus) و ISI (Institute for Scientific Information) دو پایگاه داده معتبر در حوزه نمایه‌سازی مقالات علمی هستند که تفاوت‌های مهمی در نحوه عملکرد، معیارهای ارزیابی و اعتباردهی دارند. در ادامه به مقایسه این دو پایگاه می‌پردازیم:
۱. تعریف و معرفی
ISI:
- مخفف Institute for Scientific Information که در سال ۱۹۶۰ توسط یوجین گارفیلد تأسیس شد.
- اکنون به عنوان Web of Science (WoS) شناخته می‌شود و تحت مالکیت شرکت Clarivate Analytics قرار دارد.
- مقالات نمایه‌شده در ISI معمولاً از معتبرترین و باکیفیت‌ترین ژورنال‌های علمی انتخاب می‌شوند.
Scopus:
- یک پایگاه داده چندرشته‌ای است که در سال ۲۰۰۴ توسط شرکت Elsevier راه‌اندازی شد.
- یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های داده علمی در جهان است که مقالات، کتاب‌ها، و کنفرانس‌ها را پوشش می‌دهد.
۲. گستره پوشش و تعداد منابع
ISI:
- شامل حدود ۱۲,۰۰۰ ژورنال است که در سه فهرست اصلی دسته‌بندی شده‌اند:
- SCIE (Science Citation Index Expanded): برای علوم پایه و مهندسی.
- SSCI (Social Sciences Citation Index): برای علوم اجتماعی.
- AHCI (Arts & Humanities Citation Index): برای هنر و علوم انسانی.
- تمرکز بیشتر روی کیفیت ژورنال‌ها است و تعداد کمتری از ژورنال‌ها را نسبت به Scopus پوشش می‌دهد.
Scopus:
- شامل حدود ۲۵,۰۰۰ ژورنال از بیش از ۵,۰۰۰ ناشر است.
- علاوه بر مقالات ژورنالی، کتاب‌ها، کنفرانس‌ها، و فصول کتاب را نیز نمایه می‌کند.
- تمرکز بر گستره پوشش دارد و ژورنال‌های بیشتری نسبت به ISI را شامل می‌شود.
۳. معیار ارزیابی ژورنال‌ها
ISI:
- معیار اصلی ارزیابی ژورنال‌ها ضریب تأثیرگذاری (Impact Factor) است.
- ضریب تأثیرگذاری نشان‌دهنده میانگین تعداد استنادها به مقالات منتشرشده در دو سال اخیر ژورنال است.
Scopus:
- از معیارهای مختلفی استفاده می‌کند، از جمله:
- CiteScore: مشابه Impact Factor، اما استنادها را برای چهار سال محاسبه می‌کند.
- SNIP (Source Normalized Impact per Paper): تأثیرگذاری استناد را بر اساس زمینه علمی تنظیم می‌کند.
- SJR (SCImago Journal Rank): تأثیرگذاری استنادها و اعتبار ژورنال‌های استناددهنده را محاسبه می‌کند.
۴. اعتبار علمی
ISI:
- مقالات نمایه‌شده در ژورنال‌های ISI معمولاً از اعتبار بالاتری برخوردارند، زیرا فرآیند انتخاب ژورنال‌ها بسیار دقیق و سخت‌گیرانه است.
Scopus:
- مقالات Scopus گسترده‌تر هستند و شامل ژورنال‌هایی با کیفیت‌های مختلف می‌شوند، اما اعتبار برخی از ژورنال‌های آن ممکن است کمتر از ISI باشد.
۵. دسترسی و کاربری
ISI:
- دسترسی به ISI از طریق پایگاه Web of Science (WoS) امکان‌پذیر است.
- رابط کاربری این پایگاه معمولاً کمی محدودتر از Scopus است.
Scopus:
- رابط کاربری ساده‌تر و جستجوی سریع‌تری نسبت به ISI دارد.
- امکان دسترسی به نمایه‌های متنوع‌تری از داده‌های علمی فراهم می‌کند.
۶. حوزه‌های علمی تحت پوشش
ISI:
- بیشتر متمرکز بر علوم پایه، علوم اجتماعی، و هنر و علوم انسانی است.
- تعداد ژورنال‌های نمایه‌شده در علوم انسانی و اجتماعی کمتر از علوم پایه است.
Scopus:
- پوشش گسترده‌تری دارد و علاوه بر علوم پایه، علوم اجتماعی، و علوم انسانی، مهندسی و پزشکی را به طور گسترده‌تر نمایه می‌کند.
۷. استفاده در ارزیابی علمی
ISI:
- بیشتر برای ارزیابی‌های علمی رسمی (مانند ارتقای رتبه هیئت علمی یا ارزیابی کیفیت مقالات) استفاده می‌شود.
- در بسیاری از کشورها به عنوان معیار اصلی برای تعیین کیفیت مقالات علمی شناخته می‌شود.
Scopus:
- برای مطالعات و مقایسه‌های گسترده‌تر در پژوهش‌های علمی استفاده می‌شود.
- در مواردی که ISI ژورنالی را پوشش نمی‌دهد، Scopus جایگزین می‌شود.
خلاصه تفاوت‌ها در جدول
| ویژگی | ISI (WoS) | Scopus |
|---|---|---|
| تعداد ژورنال‌ها | حدود ۱۲,۰۰۰ | حدود ۲۵,۰۰۰ |
| معیار اصلی ارزیابی | ضریب تأثیرگذاری (Impact Factor) | CiteScore، SNIP، SJR |
| گستره پوشش | محدود و کیفی | گسترده و متنوع |
| اعتبار علمی | بسیار بالا | خوب تا متوسط |
| دسترسی | از طریق Web of Science | از طریق Scopus |
| تاریخ تأسیس | ۱۹۶۰ | ۲۰۰۴ |
نتیجه‌گیری
- اگر هدف شما انتشار مقاله در ژورنال‌های با اعتبار بالا و استفاده در ارزیابی‌های رسمی است، ژورنال‌های ISI انتخاب بهتری هستند.
- اگر به دنبال پایگاه داده‌ای گسترده‌تر با پوشش موضوعات و مقالات متنوع هستید، Scopus گزینه مناسب‌تری است