نکات مصاحبه نیمه ساختار یافته
Designing Semi-Structured Interview Questions for a PhD Dissertation: A 20-Step Guide to Effective Qualitative Data Collection
مصاحبه نیمه ساختار یافته چیست و چه ابعادی دارد؟
مصاحبه نیمه‌ساختار یافته یکی از روش‌های رایج در تحقیق کیفی است که به پژوهشگران امکان می‌دهد تا به‌طور عمیق‌تری به تجربیات، نظرات و احساسات مصاحبه‌شوندگان بپردازند. در ادامه، ۲۰ نکته مهم برای طراحی سوالات مصاحبه نیمه‌ساختار یافته در نوشتن فصل چهارم رساله دکتری ارائه می‌شود:
- تعریف مصاحبه نیمه‌ساختار یافته: این نوع مصاحبه ترکیبی از سوالات ساختار یافته و غیرساختار یافته است. پژوهشگر با استفاده از سوالات پیش‌تعیین‌شده، اما با آزادی در ایجاد سوالات پیرو، می‌تواند به عمق بیشتری از موضوع بپردازد.
- شناسایی اهداف تحقیق: پیش از طراحی سوالات، باید اهداف کلی و جزئی تحقیق خود را مشخص کنید. این کار به تعیین مسیر مصاحبه کمک می‌کند و سوالات را با اهداف هماهنگ می‌سازد.
- استفاده از سوالات باز: سوالات باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که مصاحبه‌شوندگان بتوانند پاسخ‌های تفصیلی و عمیق ارائه دهند. این سوالات به کشف نظرات و تجربیات شخصی کمک می‌کند.
- ترتیب منطقی سوالات: سوالات را به‌صورت منطقی و پیوسته ترتیب دهید. شروع با سوالات عمومی و سپس حرکت به سمت سوالات خاص‌تر، به تسهیل روند مصاحبه کمک می‌کند.
- توجه به انعطاف‌پذیری: مصاحبه نیمه‌ساختار یافته باید انعطاف‌پذیر باشد. این امکان را به شما می‌دهد که بر اساس پاسخ‌های مصاحبه‌شوندگان، سوالات جدیدی مطرح کنید.
- محیط آرام و دوستانه: ایجاد فضایی آرام و دوستانه در حین مصاحبه، به مصاحبه‌شوندگان کمک می‌کند تا راحت‌تر به بیان نظرات خود بپردازند.
- استفاده از زبان مناسب: زبان و اصطلاحاتی که در سوالات استفاده می‌کنید، باید متناسب با سطح درک و تخصص مصاحبه‌شوندگان باشد.
- اجتناب از سوالات پیش‌فرضی: از طراحی سوالاتی که به‌طور ضمنی یک پاسخ خاص را می‌طلبند، پرهیز کنید. این کار باعث می‌شود مصاحبه‌شوندگان آزادانه‌تر پاسخ دهند.
- متمرکز شدن بر تجربیات شخصی: سوالات باید به تجربیات و احساسات شخصی مصاحبه‌شوندگان توجه کنند، زیرا این اطلاعات برای تحلیل عمیق بسیار حیاتی است.
- پرسش در مورد نمونه‌های خاص: برای دریافت اطلاعات دقیق‌تر، می‌توانید از مصاحبه‌شوندگان بخواهید که مثال‌های خاصی از تجربیات خود را بیان کنند.
- استفاده از تکنیک‌های پیگیری: از سوالات پیرو برای بررسی عمیق‌تر پاسخ‌های اولیه استفاده کنید. این تکنیک به شما امکان می‌دهد تا نکات مهم را روشن کنید.
- پرسش درباره احساسات و نظرات: سوالاتی که به احساسات و نظرات مربوط می‌شوند، می‌توانند اطلاعات کیفی غنی‌تری ارائه دهند. این سوالات به درک عمیق‌تری از نگرش‌های مصاحبه‌شوندگان کمک می‌کنند.
- توجه به زمان: در نظر داشته باشید که زمان مصاحبه چگونه می‌تواند بر کیفیت داده‌ها تأثیر بگذارد. سعی کنید زمان کافی برای پاسخ‌های جامع فراهم کنید.
- استفاده از سوالات کلیدی: سوالات کلیدی که به هسته موضوع مربوط می‌شوند، می‌توانند به جمع‌آوری اطلاعات پایه‌ای کمک کنند و موضوع را در دسترس‌تر نمایند.
- اجتناب از اطلاعات اضافی: از گنجاندن سوالات غیرضروری که به اهداف تحقیق مربوط نمی‌شوند، خودداری کنید. این کار می‌تواند به سردرگمی مصاحبه‌شوندگان منجر شود.
- توجه به بستر فرهنگی: سوالات باید به زمینه فرهنگی و اجتماعی موضوع تحقیق توجه داشته باشند تا به درک بهتری از تجربیات مصاحبه‌شوندگان منجر شوند.
- آزمون سوالات: پیش از برگزاری مصاحبه‌ها، سوالات را بر روی یک گروه کوچک آزمایش کنید. این کار به شناسایی نقاط قوت و ضعف سوالات کمک می‌کند.
- توجه به ابعاد اخلاقی: در طراحی سوالات، اصول اخلاقی را رعایت کنید. اطمینان حاصل کنید که سوالات به حریم شخصی مصاحبه‌شوندگان آسیب نرسانند.
- پرسش از نظرات متناقض: سوالات را طوری طراحی کنید که به مصاحبه‌شوندگان این امکان را بدهید که نظرات متناقض یا چالش‌برانگیز خود را بیان کنند.
-
بازنگری و اصلاح مداوم: سوالات را پس از هر مصاحبه بررسی و اصلاح کنید. این فرآیند به بهبود کیفیت مصاحبه‌ها و داده‌های جمع‌آوری‌شده کمک می‌کند.