مقیاس های اندازه گیری در پروپوزال
هنگامی که همه متغیرهای ممکن در آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد ، معلوم می شود که همه اندازه گیریها مانند هم نیستند . در مثال پیشرفت در درس علوم ، متغیر روش تدریس صرفا متغیر مقوله ای است . می دانیم که روشها متفاوت است و ممکن است اسامی مختلفی داشته باشد . از طرف دیگر ، اگر متغیر وابسته نمره های آزمون پیشرفت در درس علوم مورد توجه قرار گیرد ، اندازه گیری فقط مقوله ای نیست ، بلکه در آن نوعی نمره های منظم شده و کمی شده وجود دارد .
اصولا سلسله مراتبی از مقیاسهای درجه بندی شده وجود دارد که بر اساس میزان اطلاعات در چهار مقوله قرار می گیرد . پایین ترین نوع مقیاس ، «مقیاس اسمی» است که بدون نظم است و فقط طبقه بندی می کند . جنسیت فرد متغیری است که با مقیاس اسمی اندازه گیری می شود .
به متغیری مانند نگرش نسبت به مدرسه توجه کنید . اگر فردی گرایش مثبت و بالا نسبت به مدرسه داشته باشد و فرد دیگر نگرشی بی اعتنا نه تنها می دامیمکه نظر آنان با هم تفاوت دارد ، بلکه می توانیم آنان را از نظر تمایل نگرشهای شان به مدرسه درجه بندی کنیم ؛ بنابراین ، علاوه بر تفاوتها، نظم و ترتیبی نیز وجود دارد . متغیری که این چنین اندازه گیری شود در «مقیاس ترتیبی یا رتبه ای» قرار خواهد
یا عملکرد در یک آزمون پیشرفت تحصیلی در خواندن یا ریاضیات را اندازه می گیریم . اگر سه نفر به ترتیب نمره های ۱۰۵ ، ۱۱۰ و ۱۱۵ بگیرند ، تفاوت ۵ IQ فرض کنید متغیری نظیر نمره بین دو نفر معادل تفاوت ۵ نمره بین دو نفر بعدی خواهد بود . این گونه نمره گذاری نه تنها تفاوت و ترتیب را نشان می دهد ، بلکه در اندازه گیری یک واحد مساوی از تفاوت نیز مطرح است . این سطح از اندازه گیری را «واحد های مساوی» یا «مقیاس فاصله ای» می نامند .
متغیری مانند وزنهای مختلف تعدادی سیب مثالی برای سطح چهارم اندازه گیری است . اگر دو سبد سیب به وزنهای ۲۵ کیلو و ۵۰ کیلو داشته باشیم می توانیم بگوییم سبد ۵۰ کیلویی دو برابر سبد ۲۵ کیلویی است . می توانیم بگوییم «دو برابر» ؛ زیرا نبودن سیب به معنای صفر بودن تعداد سیب هاست ؛ پس علاوه بر تفاوت ، ترتیب و واحدهای مساوی می توان نسبت یک مشاهده به مشاهده دیگر را نیز با هم مقایسه کرد . این سطح از اندازه گیری را «مقیاس نسبی» می نامند . می توانیم بگوییم وزن سبد ۵۰ کیلویی سیب دو برابر سبد ۲۵ کیلویی است ، ولی نمی توانیم بگوییم هوش ۷۰ است . اگر فردی هیچ نمره ای در آزمون ایکیو نیاورد نمی توانیم بگوییم فاقد هوش است . برای تعیین نسبت باید صفر مطلق داشته باشیم . IQ دو برابر فردی با ۱۴۰ IQ فردی با متغیرهای مقیاس نسبی ، به استثنای اندازه گیریهای فیزیکی ، بندرت در پژوهشهای تربیتی وجود دارد ؛ ولی اندازه گیری مقیاس نسبی بیشتر برای مقاصد علمی با مقیاس فاصله ای در شیوه های آماری برابر است ؛ بنابراین ، چه مقیاس اندازه گیری فاصله ای باشد و چه نسبی در پژوهشهای تربیتی تفاوت چندانی نخواهد داشت .
چهار سطح اندازه گیری را که با توجه به میزان اطلاعاتی که در مورد نمره ها به دست می دهند دارای سلسله مراتب هستند ، از نظر تعداد شرایط مورد نیاز برای دستیابی به مقیاس نیز می توان مورد توجه قرار داد . مقیاس نسبی در بالاترین سطح سلسله مراتب قرار دارد و بیشترین اطلاعات را در پروپوزال به دست می دهد .
متغیرهایی را که مقیاسهای اندازه گیری آنها در سطح رتبه ای یا بالاتر است می توان به طبقاتی که دارای مقیاس عددی است و طبقاتی که مقیاس عددی ندارد تقسیم کرد ؛ برای مثال مشاهده متغیرهایی مانند وزن به کیلوگرم در مقیاسهای عددی قرار می گیرد ؛ ولی اگر مقوله های کلی تر مانند سبک وزن ، وزن متوسط و سنگین وزن مورد استفاده قرار گیرد ، متغیر وزن باز هم تربیتی است ، اما دیگر مقیاس عددی نخواهد بود . مثال دیگر برای مقیاس رتبه ای غیر عددی متغیری است که با عناوین ضعیف ، متوسط ، خوب یا عالی اندازه گیری می شود .
اندازه گیری متغیرها تغریبا همیشه در تحقیقات پژوهشی مورد توجه است . میزان تلاش لازم برای اندازه گیری به متغیرهای خاص تحقیق بستگی دارد (اندازه گیری به طور کاملتر در فصلهای بعدی مورد بحث قرار خواهد گرفت) . در اینجا بدین دلیل درباره مقیاسها توضیح دادیم که مفهوم متغیر را که برای شناسایی مساله پژوهشی در پروپوزال مورد نیاز است در سطحی وسیع بیان کنیم .