پروتکل و رویه مصاحبه کیفی .. معرفی روش مصاحبه در تحقیقات کیفی .. انجام پایان نامه دکتری .. مصاحبه پژوهشی .. پروتکل مصاحبه پژوهشی مورد استفاده در انجام پایان نامه دکتری
پروتکل و رویه مصاحبه کیفی
معرفی روش مصاحبه در تحقیقات کیفی
گردآوری داده ها در پایان نامه دکتری اهمیت زیادی دارد. انجام مصاحبه یکی از بخش های نگارش پایان نامه های دکتری مدیریت در روش کیفی یا آمیخته است. هم در روش تحقیق کیفی و هم در روش پژوهش آمیخته پایان نامه دکتری، ما از مصاحبه برای جمع آوری داده های تحقیق استفاده میکنیم. مصاحبه، روش مهمی برای بررسی برداشت های حاصل از مشاهده است. هدف مصاحبه پی بردن به آنچه که در ذهن مردم است، می باشد. پاتون می گوید: «ما برای یافتن آنچه که به طور مستقیم قابل مشاهده نیست، با مردم مصاحبه می کنیم. ما نمی توانیم همه چیز را مشاهده کنیم. ما نمی توانیم احساسات، افکار و مقصودها را مشاهده کنیم. ما نمی توانیم رفتارهایی را که در گذشته و یا در غیاب ما رخ داده است، مشاهده کنیم و به همین ترتیب نمی توانیم مشاهده کنیم که مردم، دنیا را در ذهن خود چگونه تصور می کنند. در مورد همه اینها ما بایستی از آنها سوال کنیم.»
مصاحبه پژوهشی
پروتکل مصاحبه پژوهشی مورد استفاده در انجام پایان نامه دکتری چهار نوع میباشند: اول، مصاحبه های ساختاری جهت به دست آوردن اطلاعاتی که بعدأ میتوانند مقایسه شوند. بهتر است اینها در پایان مطالعه و نیز جهت آزمون فرضیه خاصی که محقق در ذهن دارد، مورد استفاده قرار گیرند.
دوم، مصاحبه های غیر رسمی شبیه مکالمه عادی است که در آن علایق محقق و آزمودنی دنبال می شود. این نوع مصاحبه متداول ترین نوع در تحقیق کیفی است و هدف آن رسیدن به این است که مردم چگونه فکر می کنند و آن را با افکار دیگران مقایسه کند. انجام این نوع مصاحبه بسیار دشوار است، زیرا موضوعات اخلاقی مطرح می شود و محقق اغلب باید تصمیم گیری های حساسی را انجام دهد. برای کسب اطلاعات دقیق باید یک جو اعتماد، همکاری و احترام متقابل را ایجاد کرد.
تکنیک دیگری که توسط وولکات تعریف شده، تکنیک اطلاعات کلیدی است. در اینجا محقق با شخصی که به نظر می رسد اطلاعات مفصلی در مورد روابط و رویدادهای گذشته و حال دارد، خوش بیان و قابل دسترسی است، مصاحبه می کند. این افراد میتوانند اطلاعاتی را فراهم کنند که دیگران معمولا نادیده می گیرند و یا اطلاعاتی که بینش های با ارزشی را فراهم می کنند. از اطلاعات حاصل، برای تأیید داده های حاصل از روش مشاهده ویا روش تحلیل اسناد، استفاده میشود.
و چهارم، مصاحبه های گذشته نگرانه، نوعی مصاحبه است که در آن محقق از مخاطب می خواهد یک اتفاق گذشته را به یاد آورد و بیان کند. اما این روش نمی تواند داده های معتبری فراهم سازد. انواع سوالاتی که باید در مصاحبه مطرح شوند، به هنگام مصاحبه و همراه با رفتار محقق در زیر ارائه شده است.
انواع مصاحبه پژوهشی
۱) ساختار پرسشنامه های کلامی رسمی)؛ ۲) نیمه ساختاریافته؛ ۳) غیر رسمی؛ ۴) اطلاعات کلیدی؛ ۵) گذشته نگری
انواع سوالات مصاحبه
- سوالات دموگرافیک: تحصیلات، شغل های قبلی، سن، درآمد؛
۲. سوالات اطلاعاتی: واحدهای درسی موجود، شرایط فارغ التحصیلی، انواع فعالیت های فوق برنامه، قوانین دانشگاهی، شرایط ثبت نام؛
٣. سوالات مصاحبه در مورد تجربه یا رفتار توصیف از فعالیت هایی که در حال یا گذشته رخ داده اند، اما مورد مشاهده قرار نگرفته اند.
۴. سوالات در مورد عقاید یا ارزش ها: اهداف، عقاید، نگرشها، ارزش ها؛. ۵. سوالات در مورد احساسات: پاسخ های عاطفی و هیجانی مردم نسبت به تجارب؛
۶ سوالات حسی: در مورد آنچه که دیده شده، چشیده یا بوییده و یا لمس شده است.
رفتار مصاحبه کننده به هنگام مصاحبه
مصاحبه کننده در فرآیند انجام پایان نامه دکتری باید:
١. به فرهنگ گروه مورد مطالعه احترام گذارد و نباید انتقاد یا ارزیابی کند.
٢. به فرد مورد مصاحبه احترام بگذارد.
٣. به طور طبیعی رفتار کند. نباید وانمود کند و فریب دهد.
۴. همان سوالات را به طرق مختلف مطرح کند. (جهت درک بهتر یا بینش)
۵. از شخص مورد مصاحبه بخواهد که پاسخ یا بیانات خود را هنگام شک در مورد آن، تکرار نماید.
۶. جریان صحبت را تحت کنترل شخص مورد مصاحبه نیز قرار دهد تا احساس اعتماد و همکاری ایجاد شود. (خصوصا در مراحل اولیه)
۷. صبور و با حوصله باشد. وقتی شخص مورد مصاحبه فورا پاسخ نمی دهد، مصاحبه گر باید فرصت فکر کردن به او بدهد.