استراتژی نظریه بازی‌ها و گیم تئوری

نظریه بازی‌ها و گیم تئوری

نظریه بازی ها از اصول ریاضیات کاربردی است که در اقتصاد، فلسفه، روان‌شناسی، حسابداری، مدیریت اجرایی، مدیریت بازاریابی و بسیاری از علوم نظری و اجتماعی دیگر از جمله مهندسی صنایع کارکرد علمی و محاسباتی خاص دارد. نظر به اینکه این رشته ها و تحلیل های علمی متناسب آن، با ابعاد برنامه ریزی و تعیین استراتژی های اجرایی سر و کار دارند، نظریه بازی ها میتواند عامل یاری دهنده خوبی باشد. در سال های اخیر رساله های دکتری و ریسرچ پلن های بسیاری بر اساس الگوی نظریه بازی ها و Game theory نگارش شده است.

نظریه بازی‌ها در سال ۱۹۲۸ با نام نیومن مطرح شد. این نظریه اساسا بر کنش و واکنش بین رقبا و یا همان بازیکنان اشاره دارد و در آن نگاهی تحلیلی و استراتژیک به این موضوع دارد.

یانی فون نویمان ، نابغه ای که پس از اختراع رایانه نظریه بازیها را به صورت کاملا شفاف بیان کرد. او مدل های ریاضی غلبه استراتژیک در بازیها را درک و شهود نمود.
فون نویمان به آموختن ریاضیات ادامه داد و با استفاده از اوقات فراغت خود ، یک رساله دکترا در این زمینه به رشته تحریر در آورد.

پی ریزی نظریه بازیها

نویمان ۲۲ ساله، به آلمان مهاجرت کرد و به عنوان استادیار در دانشگاه برلین به تدریس پرداخت. در سال ۱۹۲۸ بود که او مقاله ای با عنوان” نظریه بازیهای خانگی” چاپ کرد و در آن روشهایی را بیان کرد که منجر به برد یکی و باخت دیگری در بازی میشد؛ این مقاله بعد ها با عنوان تئوری مینیماکس شناخته می شد که بعدها باعث ایجاد نظریه بازیها به شکل امروزی شد. در این نظریه میتوان موارد احتمالی را با دقتی بسیار دقیق و خیره کننده پیش بینی کرد. با بسط این دیدگاه، میتوان درک نمود که در زندگی روزمره و مشاغل موجود هم میتوانیم صحنه رقابت برای کسب منافع بیشتر نسبت به رقبا را مشاهده کنیم که همواره یکی پیروز و دیگری از دور بازی عقب می ماند، اینجاست که نظریه بازیها نیز وارد زندگی روزمره ما میشود.

استراتژی نظریه بازی

نظریه بازی ها (Game Theory) حوزه ای است که در بستر علم اقتصاد به بررسی رفتار های استراتژیک بین دو رقیب یا بازیکن در موارد عقلانی می پردازد. در رفتار استراتژیک به دو مقوله باید توجه شود: یکی اینکه خود مورد ما باید در استراتژی خود پیشروی کند و دوم اینکه علاوه بر حفظ استراتژی اولی باید به استراتژی محیط خود هم توجه کند.

بین دو رقیب، این رقبا می توانند در بازی بین استاد و دانشجو، دو سهامدار، طرفین مذاکره و … باشند که هر کدام در پی کسب منافع خود می باشند. این نظریه توانایی جالب توجهی درباره بررسی موارد و مسایل مختلف دارد.

دسته های تعیین گر نظریه بازی ها

نظریه بازی ها به دو دسته تعیین گر بازی های تعاونی (Cooperative Games) و بازی های رقابتی (Non-Cooperative Games) تقسیم می شود. در شاخه اول بازی گران تمام گزینه هایی که منجر به ائتلاف می شوند را مورد بررسی قرار می دهند و در ادامه کار سیستمی تعهدات را به آنها اعمال میکند ولی در دسته ثانی، الزام حفظ تعهد وجود ندارد بلکه آنها گزینه ای را انتخاب می کنند که در آن تخطی از گزینه انتخابی منفعتی برایشان نداشته باشد. در ادبیات امروز نظریه بازی ها رویکرد بولد است.

در این نظریه هر پیامد ممکن میتواند برای هر شخص بازی گر یک مطلوبیت را به همراه داشته باشد. یک بازی یک سری شاخص ها را شامل می شود که حضور آنها لازم و کافی برای تشکیل نظریه بازی ها می باشد که در زیر آنها را آورده ایم:

* بازیگر: طرفین بازی حداقل دارای دو استراتژی متفاوت می باشند که در مدلسازی معمولا تعداد آنها را محدود فرض می نماییم.

* استراتژی های بازیگر: به مجموعه ای از اقداماتی که ممکن است یک بازیگر برگزیند گفته میشود که به دو حالت گسسته و پیوسته تقسیم می شود

* ترتیب بازی: که اشاره به این که هر کدام از بازیگران در چه موقع چه کاری را صورت می دهند.

* ساختار اطلاعاتی: در هر لحظه بازیگر می تواند بداند که شخص مقابل او چه کارها و ترجیحاتی را در دستور کار دارد.

* خروجی ها: این است که مشخص کنیم بعد از اتمام بازی چه نتایجی به بار می آید.

نقطه کانونی (Focal Point) و بازی ترسوها

نقطه کانونی هر ویژگی در بازی است که باعث می شود توجه مشترک بازی گران به آن جلب شود (ایجاد عدم تقارن برای نقطه محوری در مقابل سایر ترکیبات استراتژی ها) و لذا نقطه کانونی شکل گیرد.

بحث نقطه کانونی بارها توسط متخصصان اقتصاد تجربی و روان شناسان آزمون شده و عمده این آزمون ها نشان داده است که بازی گران با یافتن نقاطی که تقارن بین استراتژی های مختلف را بر هم می زند به نحوی نقطه کانونی بازی را می یابند.

بازی ترسوها در زندگی روزمره بسیار رایج است.

تفسیر عمومی بازی

راهی وجود دارد که فقط یک بازی گر می توان از آن عبور کند و اگر هر دو بازی گر با هم تلاش کنند وارد آن شوند وضعیت هر دو آن ها بدتر از وضعی است که یکی صبر کند اول دیگری عبور کند.

منبع (Reference)

Dixit, Avinash K., Thomas Schelling`s Contributions to Game Theory. Scandinavian Journal of Economics, Vol. 108, No. 2, pp. 213-229