معنی روش تحقیق چیست؟

معنی روش تحقیق چیست؟

پایه هر علمی، روش شناخت (Epistemology) آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی (Methodology) مبتنی است که در آن علم به کار می‌رود (عزتی، ۱۳۹۶). در متون علمی، اصطلاح «روش تحقیق» (Research Methodology) معانی خاص و متمایزی دارد که درک آن‌ها برای نگارش پروپوزال تحقیق (Research Proposal) و تدوین طرح‌های پژوهشی حیاتی است. این معانی گاه دارای همپوشانی‌ها و وابستگی‌هایی هستند و در مواردی، «روش تحقیق» و «نوع تحقیق» (Type of Research) مترادف منظور شده‌اند.

انواع روش تحقیق

۱. روش تحقیق به معنای رویکردی هستی‌شناسی

روش تحقیق به معنای رویکردهای هستی‌شناسی (Ontology) شامل روش‌های فلسفی (Philosophical Methods) و علمی (Scientific Methods) است. این رویکردها به تحلیل و بررسی مبانی نظری و فلسفی تحقیق کمک می‌کنند. برای مثال، استفاده از رویکردهای فلسفی می‌تواند در طراحی سوالات تحقیق و انتخاب متدولوژی مناسب کمک کند. در نگارش ریسرچ پروپوزال، این رویکردها به ایجاد چارچوب نظری محکم و شفاف کمک می‌کنند. نرم‌افزارهایی مانند NVivo برای تحلیل داده‌های کیفی و ATLAS.ti برای تحلیل متنی در این زمینه مفید هستند.

۲. روش تحقیق به معنای مکاتب فکری و روش‌های تحلیل طبیعت و جامعه

روش تحقیق به معنای مکاتب فکری (Theoretical Schools) و روش‌های تحلیل (Analytical Methods) شامل رویکردهای تجربی (Empiricism)، اثبات‌گرا (Positivism)، و دیگر مکاتب است. این روش‌ها به تحلیل و تبیین داده‌ها بر اساس نظریات علمی و فلسفی کمک می‌کنند. به عنوان مثال، رویکرد اثبات‌گرایی بر استفاده از داده‌های کمی و تحلیل آماری تأکید دارد. نرم‌افزارهایی مانند SPSS و R برای تحلیل داده‌های تجربی و SAS و Stata برای تحلیل‌های پیچیده مفید هستند.

۳. روش تحقیق به عنوان یک فرآیند نظام‌مند برای یافتن پاسخ یک پرسش یا راه‌حل یک مسأله

روش تحقیق به عنوان یک فرآیند نظام‌مند (Systematic Process) شامل طراحی تحقیق، جمع‌آوری داده‌ها، و تحلیل داده‌ها به صورت مرحله به مرحله است. این فرآیند به جمع‌آوری و تحلیل منظم داده‌ها برای یافتن پاسخ به پرسش‌ها یا حل مسائل کمک می‌کند. در این راستا، نرم‌افزارهایی مانند Excel برای تحلیل‌های پایه و MATLAB برای تحلیل‌های پیشرفته و مدل‌سازی مناسب هستند.

طبقه‌بندی تحقیق بر مبنای هدف (By Purpose Res.)

تحقیقات به لحاظ هدف و کاربرد می‌توانند به دسته‌های مختلفی تقسیم شوند. در این طبقه‌بندی، بر میزان کاربرد مستقیم یافته‌ها و درجه تعمیم‌پذیری آن‌ها در شرایط دیگر توجه می‌شود (گای، ۲۰۱۷). این طبقه‌بندی به انتخاب روش تحقیق مناسب و تحلیل دقیق‌تر داده‌ها کمک می‌کند.

۱. تحقیقات بنیادی (Fundamental Research)

تحقیقات بنیادی به کشف اصول و نظریه‌های جدید می‌پردازد و مبنای تحقیقات کاربردی (Applied Research) را فراهم می‌آورد. این نوع تحقیق به توسعه نظریات علمی کمک می‌کند و به دنبال کشف اصول جدید است. نرم‌افزارهایی مانند MATLAB و R برای تحلیل‌های پیچیده و مدل‌سازی در این زمینه مناسب هستند.

۲. تحقیقات کاربردی (Applied Research)

تحقیقات کاربردی به حل مسائل عملی و پیاده‌سازی نتایج در دنیای واقعی می‌پردازد. این تحقیقات معمولاً به دنبال راه‌حل‌های عملی و کاربردی برای مسائل خاص هستند و نتایج آن‌ها به طور مستقیم در عمل به کار می‌رود. نرم‌افزارهایی مانند SPSS برای تحلیل داده‌های کاربردی و Tableau برای تجزیه و تحلیل و نمایش داده‌ها مناسب هستند.

۳. تحقیقات استراتژیک (Strategic Research)

تحقیقات استراتژیک به بررسی راهکارهای بلندمدت و استراتژیک برای رسیدن به اهداف کلان سازمان‌ها و جوامع می‌پردازد. این تحقیق به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا تصمیمات استراتژیک اتخاذ کنند و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت انجام دهند. نرم‌افزارهای Power BI و QlikView برای تحلیل‌های استراتژیک و تجزیه و تحلیل داده‌های کلان کاربرد دارند.

۴. تحقیقات مأموریت‌گرا (Mission-Oriented Research)

تحقیقات مأموریت‌گرا به حل مسائل خاص و بهبود شرایط موجود با هدف رسیدن به نتایج معین و کاربردی تمرکز دارد. این تحقیق برای حل مشکلات مشخص و دستیابی به اهداف خاص طراحی شده است. نرم‌افزارهایی مانند Python و SAS برای تحلیل داده‌های مربوط به اهداف مشخص و بررسی نتایج کاربرد دارند.

نتیجه‌گیری

شناخت و درک صحیح از انواع روش‌های تحقیق و طبقه‌بندی‌های مختلف آن‌ها در تدوین ریسرچ پروپوزال (Research Proposal) و طراحی تحقیق اهمیت زیادی دارد. این شناخت به پژوهشگر کمک می‌کند تا روش تحقیق مناسب را انتخاب کند و از ابزارهای تحلیل داده‌های متناسب استفاده کند. استفاده از نرم‌افزارهای تحلیلی و مدل‌سازی می‌تواند به بهبود کیفیت تحقیق و دقت نتایج کمک کند و به پژوهشگر در دستیابی به اهداف تحقیقاتی‌اش یاری رساند.

بخش پایانی

تیم اپلای ابرود آماده ارائه خدمات مرتبط با ویرایش ریسرچ پروپوزال (Research Proposal) اپلای، انگیزه‌نامه (Motivation Letter) و تقویت رزومه اپلای می‌باشد. برای کسب هرگونه راهنمایی جامع و پاسخ به سوالات مرتبط با اپلای ابرود می‌توانید ۲۴ ساعته هفت روز هفته با تلگرام ما @Applyabroada در ارتباط باشید. همچنین کانال https://t.me/applyabroadvoice در تعامل باشید.